به گزارش نفت امروز، ایران در هفت ماهه سال ۹۹ از محل صادرات بنزین درآمدی حدود ۱.۴ میلیارد دلار به دست آورده است، این درآمدزایی در حالی صورت گرفته که حتی تا دو سال پیشتر از آن و سال 97 کشور به عنوان یکی از واردات کنندگان بنزین به شمار می رفت به‌گونه ای که به استناد آمارها در سال 97  روزانه تا ۴.۵ میلیون لیتر در روز بنزین به کشور وارد می‌شد اما به دنبال تحریم‌ها،  از اوایل دهه 90 بحث تحریم بنزین نیز بر سر زبان‌ها افتاد که شاید بیراه نباشد اگر بگوئیم خودکفایی امروز در تولید این سوخت استراتژیک حاصل همین تحریم‌ها بوده است.

اما اینکه چگونه به یکباره چنین توانی در تولید این کالای استراتژیک ایجاد شد، موضوعی است که جای بررسی داشته و حتی با مد نظر قرار دادن آن شاید حتی بتوان به راهکارهایی دست یافت که پایان دهنده بحث خامفروشی باشد چراکه از ابتدا نیز بحث تولید بنزین از پتروشیمی‌ها در دستور کار قرار گرفت، عرصه ای که در دهه های گذشته همواره بابت خامفروشی در آن و ناتوانی در تولید محصولات دارای ارزش افزوده با انتقاداتی مواجه بوده ایم.

به دنبال افزایش فشار تحریم‌ها، طرح ضربتی افزایش تولید بنزین در ۶ مجتمع پتروشیمی شازند اراک، جم، برزویه (نوری)، امیر کبیر، واحد آروماتیک بندر امام و بوعلی سینا با ظرفیت تولید روزانه ۱۵ تا ۱۷ میلیون لیتر بنزین و ۹ میلیون لیتر گازوئیل آغاز شد. قانون تحریم همه‌جانبه ایران در سال ۱۳۸۹ به تصویب کنگره آمریکا رسید. این تحریم‌ها رئیس‌جمهور آمریکا را قادر می‌ساخت  شرکت‌های خارجی که به ایران بنزین و دیگر فراورده‌های نفتی پالایش شده را صادر می‌کنند، مجازات کند. در سال ‍۱۳۸۹ در حالی که ایران چهارمین صادرکننده بزرگ نفت در جهان و دومین در اوپک بود، ظرفیت پالایش نفت به اندازه کافی برای پاسخ‌گویی به تقاضای خود را نداشت، و بر اساس گزارش‌ها ۴۰ درصد بنزین و ۱۱ درصد سوخت گازوییل مصرفی خود را وارد می‌کرد.

پس از این دوره و افزایش تحریم‌ها، از عواملی که منجر به افزایش تولید  این سوخت اساسی شد، اجرای طرح‌های افزایش تولید و بهبود کیفیت در پالایشگاه‌های کشور و از همه مهمتر بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس بود، پالایشگاهی که شاید بیش از 10 سال پرونده اش باز بود و خاک می خورد.

پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس که نام رسمی آن شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس است، به‌عنوان نخستین پالایشگاه طراحی شده بر اساس خوراک میعانات گازی با ظرفیت ۳۶۰ هزار بشکه در روز شامل واحدهای تقطیر، پالایش گاز مایع، تبدیل کاتالیستی، پالایش نفتا، ایزومریزاسیون، پالایش نفت سفید و نفت گاز با هدف تولید بنزین، گازوییل، گاز مایع و سوخت جت در کنار پالایشگاه نفت بندرعباس ساخته شده‌است. خوراک مورد نیاز این پالایشگاه با یک خط لوله به طول بیش از ۴۸۵ کیلومتر از پالایشگاه‌های گاز پارس جنوبی تأمین می شود.

ساخت این پالایشگاه با ۷۰۰ هکتار مساحت از سال ۱۳۸۵ آغاز شده‌  و در پایان سال ۱۳۹۷ سه فاز نخست آن به بهره‌برداری رسید و اکنون می‌توان آن را بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی در جهان دانست.

پالایشگاه ستاره خلیج فارس روزانه ۳۵ میلیون لیتر بنزین (عدد اکتان ۹۵) و ۱۴ میلیون لیتر گازوئیل به ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی کشور ایران اضافه کرد و با بهره‌برداری از سه فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ایران از نظر تولید بنزین و گازوئیل خودکفا شد. میانگین روزانه مصرف بنزین ایران در حدود ۱۱۰ میلیون لیتر و گازوئیل در حدود ۱۰۲ میلیون لیتر اعلام شده که تولید روزانه بنزین در پالایشگاه‌های ایران  ۴۳ میلیون لیتر و گازوئیل بیش از ۹۱ میلیون لیتر بود که با بهره‌برداری از سه فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس، تولید روزانه بنزین به ۷۸ میلیون لیتر و تولید روزانه گازوییل به ۱۰۵ میلیون لیتر در روز رسید.

طبق آمارهایی که آذر ماه سال گذشته منتشر شد، پس از پالایشگاه ستاره خلیج فارس که رتبه اول تولید بنزین در کشور را به خود اختصاص داده، پالایشگاه امام خمینی شازند، با تولید روزانه ۱۷ میلیون لیتر بنزین در رتبه دوم قرار دارد. پالایشگاه بندر عباس نیز با تولید روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین جایگاه سوم تولید بنزین ایران را به خود اختصاص داده است.

پالایشگاه اصفهان نیز روزانه ظرفیت تولید ۱۲ میلیون لیتر بنزین با کیفیت را دارد و بعد از این پالایشگاه ها، پالایشگاه تهران روزانه ۷ میلیون لیتر بنزین تولید می کند که در پایداری امنیت انرژی کشور نقش اساسی دارد.

پالایشگاه های تبریز و لاوان نیز هر کدام روزانه ظرفیت تولید ۳ میلیون لیتر بنزین را در اختیار دارند و علاوه بر این پالایشگاه ها، مجتمع جدید کت کراکر پالایشگاه آبادان نیز می تواند روزانه تا ۱۵ میلیون لیتر بنزین تولید کند.

در این میان فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا سال گذشته درباره وضعیت تولید بنزین گفته بود: روزانه ۱۰۵ میلیون لیتر بنزین در کشور تولید می‌شود که ۴۰ درصد آن در پالایشگاه‌های متعلق به قرارگاه خاتم به تولید می‌رسد.

سردار سعید محمد در این باره توضیح داده بود:  مصرف داخلی بنزین بسیار کمتر از تولید  است. در نتیجه صادرات بنزین که به ونزوئلا داشته‌ایم می‌تواند برای دیگر کشورها هم تکرار شود. به خصوص که بسیاری از کشورها نیز متقاضی بنزین ایران هستند و درحال حاضر بخش عمده بنزین مازاد تولید داخل به عراق، افغانستان و دیگر همسایگان صادر می‌شود.

البته در مورد صادرات بنزین جای یادآوری دارد که در کنار اقدامات دولت برای افزایش تولید، به هر حال موضوع افزایش قیمت این سوخت و سهمیه بندی بنزین نیز در دولت روحانی اتفاق افتاده که اجرای این طرح اگرچه اعتراض و نارضایتی عمومی را به همراه داشت اما در نهایت موجب کنترل مصرف سوخت نیز شد؛ تاجایی که طبق آمارهای اعلام شده مصرف کل بنزین کشور از حدود ۹۸ میلیون لیتر در روز در آبان ۹۸ به حدود ۷۹ میلیون لیتر در روز در نیمه آذر ۹۸ رسید.