به گزارش نفت امروز، پالایشگاه نفت خام فوق سنگین هرمز با ظرفیت ۳۰۰ هزار بشکه در روز و با ۴ میلیارد دلار سرمایه گذاری قرار بود در کنار پالایشگاه بندرعباس ساخته شود و عملیات اجرایی آن که در سال ۱۳۸۵ آغاز شده تا سال ۱۳۹۱ به نتیجه رسیده و در سال 1391 شاهد بهره برداری از آن باشیم اما طی این سالها اجرای این طرح نیز به مانند برخی دیگر از پروژه های نفتی با مشکلاتی مواجه شده و در نهایت کار بر روی زمین ماند.
در این میان یکی از دلایلی که برای بی سرانجام ماندن این طرح مطرح می شد بحث تامین اعتبار بود. مدیر سابق برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی پیش از این در گفتگو با ایسنا درباره وضعیت هرمز گفته بود: هیچ کدام از طرح‌های پالایشگاه‌سازی در دولت‌های نهم و دهم از روی کاغذ تبدیل به پالایشگاه نشد؛ بنابراین در دولت بعدی برای این پالایشگاه بهترین تصمیمات کارشناسی اتخاذ شد.
شهاب الدین متاجی با بیان اینکه پالایشگاه هرمز باتوجه به طراحی و مدرن بودن نیاز به سرمایه گذاری چندین میلیارد دلاری دارد، گفته بود: قاعدتا پالایشگاه هایی که نیاز به این حد از سرمایه گذاری دارند باید در زمانی که درآمد کشور زیاد و فروش نفت به میزان مطلوبی رسیده است اجرایی شود. متاسفانه در زمانی که این شرایط حاکم بود این پالایشگاه ها پیشرفتی نداشتند، هر کدام از این پالایشگاه ها به بیش از هفت میلیارد دلار سرمایه نیاز داشتند بنابراین وقتی که کشور با تحریم و کاهش صادرات نفت مواجه می شود، تامین این میزان سرمایه دشوار است.
البته این تمام ماجرای پالایشگاه هرمز نبوده و طی این سالها در نهایت تصمیماتی برای تغییر محل احداث این پالایشگاه نیز گرفته شد و بدین ترتیب هرمز که قرار بود در بندرعباس افتتاح شود به جاسک انتقال یافت.
نتاجی درباره دلایل این جابجایی گفته بود: این جابجایی اقدام بجایی بود؛ زیرا که پالایشگاه هرمز در جایگاه قبلی نیز ساخته نشده بود. همچنین وزارت نفت نیز درصد تخفیف خوراک بیشتری برای جاسک درنظر گرفته بود که جاذبه سرمایه گذاری در آن منطقه را بیشتر کرد به همین دلیل قرار شد که هرمز از بندرعباس به جاسک منتقل شود. اگر این مساله در نظر گرفته شود که پالایشگاه هرمز از ابتدا اصلا ساخته نشده بود و برآوردهای کارشناسی انتقال آن را ارجح دانسته است بسیاری از سوالات برطرف می شود چراکه انتقال جایگاه به نفع سرمایه گذار و کشور بود ومنافع متعددی را به دنبال داشت.
البته از سوی دیگر مسئولان و متولیان نفت در دولت احمدی نژاد نیزنسبت به اقدامات صورت گرفته در دولت های بعدی انتقاداتی را مطرح کرده و به عنوان مثال جلیل سالاری، قائم مقام سابق شرکت پالایش و پخش در گفتگو با خبرگزاری فارس اظهار کرده بود: مطالعات دقیقی برای احداث پالایشگاه هرمز و خوزستان انجام شده بود و پروژه‌ها در حال پیشرفت بودند، اما با تغییر دولت، لغو مجوز و جابجایی این دو پالایشگاه مسیر اجرای پروژه را متوقف کرد.
به گفته وی یکی از دلایل اصلی عدم احداث و توسعه پالایشگاه‌ها و پتروپالایشگاه‌ها در کشور، تفکر حاکم بر وزارت نفت مبنی بر خام‌فروشی نفت بوده است که دوران طولانی نیز بر این وزارتخانه سیطره داشته، اما در این بین در برخی برهه‌ها از جمله دولت نهم و دهم اقدامات خوبی برای جلوگیری از خام‌فروشی نفت و حرکت به سمت پالایشگاه‌سازی و تولید فرآورده‌های نفتی با ارزش افزوده بیشتر انجام شده است که احداث پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس حاصل همین اقدامات بوده است.
به گفته این مسئول نفتی، در بند ب تبصره ۱۱ قانون بودجه سال ۸۶ مجوز بهینه‌سازی و احداث پالایشگاه‌ها با اولویت پالایشگاه‌های میعانات گازی و نفت خام فوق سنگین داده شده است. در این بین بحث احداث دو پالایشگاه هرمز و خوزستان مطرح شد. چرا این دو طرح مطرح شد؟ به این دلیل که در آن زمان میدان سروش و نوروز به سرویس آمده بودند و پیش‌بینی شده بود که ما بیش از ۲۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام از این دو میدان تولید خواهیم کرد که البته به این عدد نرسید و روند کاهشی بود و درحال حاضر تولید حدود ۶۰ هزار بشکه در روز تولید می‌باشد. نفت خام تولیدی از این میادین فوق سنگین بود، بنابراین یکی از چالش‌های تولید، فروش و صادرات این نفت خام بود.
در بازار جهانی نفت خام جمهوری اسلامی ایران با دو شاخصه نفت خام سبک و سنگین ایران شناخته می‌شود. وزارت نفت نفت خام فوق سنگین را ۱۶ دلار زیر قیمت نفت خام سنگین صادراتی می فروخت. در این راستا یک ارزیابی تخصصی آزمایشگاهی انجام شد تا این نفت خام فوق سنگین با روش اختلاط در پالایشگاه بندرعباس استفاده و فرآورش شود.
بدین صورت طرف خارجی که دید برای این نفت خام تقاضا وجود دارد قیمت را بالاتر آورد و در نتیجه تخفیف از ۱۶ دلار به ۶ دلار زیر قیمت نفت سنگین صادراتی رسید و مشکل ذخیره‌سازی این نفت خام روی آب هم برطرف شد.
اما با تمام این تفاسیر همچنان بهره برداری از هرمز دستخوش اما و اگر است و اواخر سال گذشته مدیرعامل هلدینگ خلیج‌فارس از کلنگ زنی این پروژه با اعتبار 4.5 میلیارد دلاری خبر داد و گفت: پروژه ۵/ ۴ میلیارد دلاری هرمز با خوراک ترکیبی اتان و بوتان است که از پارس جنوبی تامین خواهد شد.
جعفر ربیعی در ادامه صحبت های خود اظهار کرد: مجوزهای این پروژه از وزارت نفت گرفته شده و در حال دریافت زمین از شرکت ملی صنایع پتروشیمی هستیم و امیدواریم تا پایان امسال کلنگ مگاپروژه هرمز بر زمین زده شود.
حال باید منتظر ماند تا با تغییر دولت و شرایط حاکم بر فضای بین الملل مشخص شود آیا این وعده ها عملیاتی خواهد شد یا همچنان بهره برداری از این طرح به زمانی نامعلوم موکول می شود.
