نفت امروز / تاریخچه صنعت پتروشیمی ایران به سال ۱۳۴۲ و بهره برداری از واحد تولید کود شیمیایی پتروشیمی شیراز مربوط می شود؛ این صنعت تا پیش از بهمن ۵۷ رشد اندکی داشت، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به ویژه پایان دفاع مقدس، جهشی چشمگیر یافت.
توسعه صنعت پتروشیمی که با هدف کاهش خام فروشی انجام شده به توسعه کمی محدود نیست، بلکه توسعه کیفی و افزایش تنوع محصولات را نیز شامل می شود.

**جزئیات توسعه صنعت پتروشیمی پس از پیروزی انقلاب اسلامی
به گزارش وزارت نفت، سه میلیون تن ظرفیت نصب شده، تولید ۱۷ نوع محصول به میزان ۱.۶ میلیون تن، فروش ۱.۵۲ میلیون تن محصول و ۶۰۰ هزار تن صادرات، حاصل عملکرد صنعت پتروشیمی کشور در سال ۵۷ بود.
براساس نخستین برنامه توسعه جمهوری اسلامی ایران، در سال‌های ۷۳- ۱۳۶۸ با به اجرا درآمدن بازسازی مجتمع‌های آسیب‌دیده در جنگ تحمیلی پیگیری شد و به‌تدریج واحد‌های آسیب‌دیده به بهره‌برداری رسیدند.
طرح‌های عمرانی برنامه نخست توسعه کشور شامل ۱۰ طرح جدید بود، در این دوره با بهره‌برداری تدریجی از طرح‌های جدید ظرفیت تولید به ۱۰.۳ میلیون تن در سال۱۳۷۳ رسید.
برپایه برنامه پنجساله دوم توسعه ( ۷۸- ۱۳۷۴) شرکت ملی صنایع پتروشیمی با هدف افزایش سوددهی، توسعه صادرات، گسترش خصوصی‌سازی، افزایش تولید و تنوع محصول با محصولات ویژه و جدید تدوین شد؛ و در پایان این برنامه (سال ۱۳۷۸)، ظرفیت تولید سالانه محصولات پتروشیمی به ۱۴ میلیون تن و تولید واقعی به ۱۱ میلیون تن رسید.
همچنین میزان صادرات محصولات پتروشیمی به ۲.۹ میلیون تن به ارزش ۵۸۰ میلیون دلار افزایش یافت.

** توسعه شتابان طرح های پتروشیمی با دستیابی به ذخایر گازی پارس جنوبی
برنامه سوم توسعه ( ۸۳- ۱۳۷۹)هم شرکت ملی صنایع پتروشیمی سرآغاز مرحله جدیدی به سمت جهانی شدن فعالیت‌های این صنعت را رقم زد.
براساس این برنامه اجرای طرح‌های جدید با هدف تولید محصولات با ارزش‌افزوده بیشتر و استفاده حداکثری از خوراک‌های اتان و مایعات گازی دنبال شد؛ برای اجرای این طرح‌ها، منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در عسلویه به دلیل نزدیکی با منابع گاز طبیعی میدان پارس جنوبی به عنوان مکان جدید اجرای طرح‌های جدید پتروشیمی انتخاب شد.
همچنین در پایان سال ۱۳۸۳ ظرفیت سالانه تولید محصولات شرکت به ۱۸ میلیون تن رسید، در حالی که تولید به میزان ۱۵ میلیون تن محقق شد، در واقع تولید محصولات پتروشیمی نیز از ۱۱ میلیون تن در سال ۷۸ بالغ بر چهار میلیون تن افزایش داشت.
سال ۱۳۸۳، صادرات پتروشیمی به ۵.۲ میلیون تن به ارزش یک میلیارد و ۷۲۶ میلیون دلار رسید.
علاوه براین در پایان برنامه چهارم توسعه در سال ۱۳۸۹ ظرفیت تولید به ۵۱ میلیون تن، میزان تولید واقعی به۴۰ میلیون و ۱۰۰ هزار تن و صادرات به ۱۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تن رسید.
ابتدای برنامه پنجم توسعه تا پایان سال۱۳۹۵ نیز با بهره‌برداری از ۲۶ طرح پتروشیمی شامل طرح‌های تولیدی، زیربنایی، سرویس‌های جانبی، بهینه‌سازی مصرف خوراک و پژوهشی حدود ۱۰ میلیون تن به ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی کشور افزوده شد.
بدین ترتیب در پایان سال ۹۵، ظرفیت تولید به ۶۲ میلیون تن، تولید به ۵۰.۶ میلیون تن و صادرات به ۲۰.۴ میلیون تن به ارزش ۹.۵ میلیارد دلار رسید.
قانونگذار در تدوین برنامه ششم توسعه رویکرد کاهش خام‌فروشی، تکمیل زنجیره ارزش و افزایش سرمایه‌گذاری در نظر گرفته است.

** افزایش ظرفیت تولید به ۶۴ میلیون تن
سال گذشته، ظرفیت نصب‌شده صنعت پتروشیمی کشور به ۶۴ میلیون تن رسید که مجتمع‌ها عملکردی معادل ۸۴ درصد ظرفیت اسمی را ثبت کردند.
علاوه براین در سال گذشته از ۳۰.۷ میلیون تن محصول قابل فروش حدود ۲۲.۴ میلیون تن به ارزش ۱۲ میلیارد دلار صادر شد.
همچنین با بهره‌برداری از ۳۴ طرح پتروشیمی موجود در کشور که پیشرفت بالای ۲۰ درصد دارند، میزان ظرفیت تولید افزایش قابل توجهی خواهد یافت.
بر این اساس قرار است در سال ۹۸، فاز اول الفین پتروشیمی بوشهر، الفین ایلام، متانول سبلان، کود شیمیایی لردگان، پتروشیمی میاندوآب، ای.‌اس.‌پی.‌آر صدف عسلویه، متانول کاوه و پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس راه‌اندازی شوند که در مجموع ۱۲ میلیون تن به ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی کشور افزوده خواهد شد.

 منبع:ایرنا