نفت امروز /«شینزو آبه» نخست‌وزیر ژاپن که دو هفته پیش با رئیس‌جمهوری آمریکا گلف‌بازی کرد، این هفته به تهران می‌آید تا با میانجیگری، تنش بین تهران و واشنگتن را کاهش دهد. آخرین سفر یک نخست‌وزیر ژاپن به تهران، ۴۱ سال پیش و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی انجام شد. ژاپن بدون مجوز آمریکا، وارد این بازی نشده است. این میانجیگری اما چه سودی برای توکیو دارد؟ «آبه» چطور می‌تواند در تهران موفق عمل کند؟ لای یک پنجره نفتی را باز می‌کنم.
١- ژاپن در دوره ۱۰ ساله ٢٠٠٧ تا ٢٠١٧، حدود ٨٩٠ هزار بشکه از وابستگی‌اش به نفت را کاهش داده است. با وجود این در سال ٢٠١٧، روزانه ٤ میلیون و ١٤٢ هزار بشکه نفت وارد کرده است تا در مجموع ٦/١ درصد از واردات نفت جهان در سال ٢٠١٧ توسط این کشور انجام شده باشد. بخش مهمی از نفت وارداتی به ژاپن هم از کشورهای منطقه خلیج‌فارس تأمین شده است. پس احتمال یک تنش فراگیر در منطقه خلیج‌فارس که منجر به ناامنی و بسته شدن تنگه هرمز شود، می‌تواند اقتصاد و صنعت ژاپن را با مشکل جدی مواجه کند. از این‌روست که ژاپنی‌ها تلاش می‌کنند سطح تنش را در منطقه کاهش دهند.
٢- اوایل دهه ۸۰ شمسی، شبی را که شرکت اینپکس ژاپن پس از ماه‌ها مذاکره، قرارداد توسعه میدان نفتی آزادگان را امضا کرد، خوب به خاطر دارم. این قرارداد چنان برای ژاپنی‌ها مهم بود که برای به دست آوردنش حاضر شدند بیش از ٣ میلیارد دلار وام کم بهره در اختیار ایران قرار دهند. آنها می‌خواستند برای تضمین امنیت انرژی آینده خود، در یکی از میدان‌های بزرگ جهان جای پا داشته باشند. وقتی مسئله هسته‌ای ایران داغ شد، ژاپنی‌ها با اشاره امریکا، همه چیز را گذاشتند و به سرعت رفتند. ژاپنی‌ها محترم‌اند اما میانجی بی‌طرف نیستند!
٣- مقام‌های وزارت امور خارجه کشور، از حضور نخست‌وزیر ژاپن در ایران استقبال کرده‌اند. به نظرم «شینزو آبه» برای موفقیت سفرش، به‌طور موقت می‌تواند یک کارت نفتی روی میز بگذارد. ژاپن پیش از شروع تحریم‌ها به‌طور متوسط روزانه ١٣٠ هزار بشکه نفت از ایران می‌خرید. در ماه مارس (دو ماه پیش) هم، به دلیل نزدیک شدن به زمان تمدید نشدن معافیت از سوی آمریکا، واردات نفت ژاپن از ایران رکورد زد و به بیش از ٢٩٠ هزار بشکه در روز رسید. ژاپن مشتری سنتی نفتی ایران بوده و از دست دادن آن برای ایران گران است. حالا اگر آقای «آبه» با درک این شرایط بتواند معافیت آمریکا را برای ادامه واردات نفت ایران به مقدار پیش از تحریم‌ها بگیرد، می‌تواند اعتماد ایرانی‌ها را به عنوان میانجی جلب کند.
٤- بارها نوشته‌ام که خطر از دست رفتن بازارهای نفتی ایران تحت فشار تحریم‌ها جدی است. اگر مشتریان نفتی ایران پالایشگاه‌هایشان را برای نفت‌های دیگر تنظیم کنند دیگر فروش نفت به آنها ساده نخواهد بود. حتی اگر تحریم‌ها برداشته شده باشند، بنابراین گذر زمان در این شرایط برای صنعت نفت ایران بسیار مضر است. خاصه آنکه همسایگان‌مان، روزبه‌روز برداشت از میدان‌های نفت و گاز حوزه‌های مشترک را افزایش می‌دهند. به‌طور حتم اخبار قرارداد ٥٣ میلیارد دلاری عراق با شرکت آمریکایی اکسون موبیل را خوانده‌اید. چنانچه تلاش ژاپنی‌ها به رفع تحریم‌های نفتی ایران منجر شود، آنها می‌توانند به پروژه‌های نفتی جنوب ایران بازگردند.
٥- از هر دری که با نخست‌وزیر ژاپن مذاکره می‌شود، باید پنجره نفت را هم پیش روی او باز کرد. صریح و شفاف. زبان نفت بین‌المللی و همه‌فهم است. از «آبه» گرفته تا «ترامپ»!
رضا زندی
منبع: روزنامه اعتماد
