نفت امروز /گروه کشور پاکستان با جمعیتی بالغ بر ۲۰۰ میلیون نفر و با تولید ناخالص داخلی ۳۰۵ میلیارد دلار در همسایگی جنوب شرقی ایران واقع است. کشوری که با نگاه به آمار بانک جهانی از سال ۲۰۱۰ رشد قابل‌توجهی در افزایش میزان تولید ناخالص داخلی (GDP) داشته و با دو برابر شدن تولید ناخالص داخلی نیاز این کشور به منابع انرژی به‌طور چشمگیری افزایش‌یافته است.و همین عامل باعث شده میزان واردات محصولات پترو پالایشگاهی از سال ۲۰۱۰ رشد قابل‌ملاحظه‌ای داشته باشد.

با افزایش پیوسته فعالیت‌های اقتصادی در پاکستان به‌خصوص پس از سال ۲۰۱۰ این کشور همواره با کمبود انرژی مواجه بوده است. این کشور روزانه بین ۹۰ تا ۹۵ هزار بشکه نفت خام تولید می‌کند که با توجه به نیاز ۴۳۰ هزار بشکه‌ای ، روزانه ۳۴۰ هزار بشکه نفت خام وارد می‌کند.

*پاکستان آینده‌نگر در پالایشگاه‌سازی

مطالعات نشان می‌دهد کشور پاکستان درزمینه پالایشگاه سازی در جهت خودکفایی پیش می‌رود. هم‌اکنون پالایشگاه‌های متعددی نظیر آتوک با ظرفیت روزانه ۵۴ هزار بشکه، پالایشگاه بلوچستان با ظرفیت روزانه۱۲۰ هزار بشکه، پالایشگاه پاکستان با ظرفیت پالایشی ۵۵ هزار بشکه در روز و پالایشگاه ملی با ظرفیت پالایشی روزانه ۷۰ هزار بشکه و پالایشگاه پارکو با ظرفیت پالایشی روزانه ۱۰۰ هزار بشکه از پالایشگاه‌های فعال فعلی پاکستان به شمار می‌روند.

این کشور روزانه ۱۲.۳ میلیون لیتر بنزین و ۲۲.۲۷ میلیون لیتر نفت کوره و ۹.۸۳ میلیون لیتر گازوئیل وارد می‌کند. با طرح‌هایی نظیر پالایشگاه خلیفه با ظرفیت پالایشی روزانه ۲۵۰ هزار بشکه که در آینده نه‌چندان دور به‌عنوان بزرگ‌ترین پالایشگاه پاکستان فعالیت خواهد کرد و پالایشگاه سند با ظرفیت روزانه ۹۳ هزار بشکه تا حدودی از میزان وابستگی به واردات این محصولات کم خواهد شد اما بازار کشور پاکستان درزمینه فرآورده‌های پالایشی با توجه به نیاز روزافزون به این محصولات ظرفیت بالقوه بسیار مناسبی برای فروش محصولات پالایشی ایران به‌خصوص گازوئیل و نفت کوره است.

هرچند که از سال ۲۰۲۰ و با اعمال استاندارد IMO، تقاضای گازوئیل برای بانکرینگ در ایران افزایش و تقاضای نفت کوره کاهش خواهد یافت و از همین رو، تبدیل نفت کوره به سایر فرآورده‌ها، اولویت بیشتری نسبت به بازاریابی در جهت صادرات آن دارد.

نکته قابل‌توجه در خصوص پالایشگاه‌های کشور پاکستان حضور فعال کشورهای حاشیه خلیج‌فارس علی‌الخصوص امارات متحده عربی و عربستان است. این موارد همه در حالی است که ارتباط قوی میان فرهنگ و تمدن ایران و پاکستان تاکنون برقرار بوده است تا جایی که نخست‌وزیر این کشور، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی را الگویی برای مردم کشورش و بالطبع خودش برمی‌شمارد که نشان از تأثر شدید فرهنگ و سیاست‌های دو ملت در حال حاضر دارد اما متأسفانه کشورهای عربستان و امارات در صنعت پالایشی و سیاست‌گذاری پاکستان گوی سبقت را از ایران ربوده‌اند و تا قلب صنعت این کشور پیش رفته‌اند.

*محصولات پترو شیمیایی نقطه عطف صادرات به پاکستان

به‌رغم وجود طرح‌های پالایشگاهی متعدد در پاکستان، مطالعات نشان می‌دهد این کشور درزمینه‌ محصولات پتروشیمیایی به‌شدت وابسته به واردات است. اگرچه واحدهای کوچک و مختصری نظیر واحد پتروشیمی پالایشگاه بلوچستان با ظرفیت ۲۷ هزار بشکه‌ای یا واحد BTX  پالایشگاه ملی پاکستان در حال فعالیت‌اند اما نیاز پاکستان به فرآورده‌های پترو شیمیایی بسیار بیشتر از ظرفیت فوق است.

توجه به ظرفیت‌های کشور پاکستان به‌عنوان کشوری که از جنبه‌های فرهنگی و سیاسی آمیختگی قابل‌توجهی بافرهنگ و سیاست ایران دارد و همچنین در نظر گرفتن نکته‌های ریز و قابل‌تأمل در خصوص صادرات محصولات پترو پالایشگاهی ایران به پاکستان تحت قالب‌هایی نظیر " توزیع مویرگی محصولات" از طریق خط لوله و یا تانکرهای حامل سوخت که پیگیری و ردیابی آن‌ها بسیار پیچیده بوده و از این حیث می‌تواند کمکی به شرایط اقتصاد کنونی کشور در شرایط تحریمی باشد .

مواردی که به نظر با توجه به شرایط تحریمی هنوز مورد غفلت مسئولین کشور و به‌ویژه سیاست‌های کلان وزارت نفت واقع‌شده و  امید است که در شرایط کنونی با نگاهی به ظرفیت صادرات محصولات پترو پالایشگاهی نگاهی جدید و تحولی عظیم در صنعت پترو پالایشگاهی کشور ایجاد گردد.

فارس