به گزارش نفت امروز به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، واشنگتن، برای پرهیز از پیامدهای عقب نشینی آمریکا از منطقه، همچون عقب نشینی ۲۰۱۱ از عراق که به ظهور داعش و گسترش جای پای منطقه ای آن انجامید، باید راهی برای توازن میان کاهش تعهدات نظامی با ثبات منطقه پیدا کند.یکی از بهترین فرصت ها برای دستیابی به این هدف، گفت وگوهای دو حریف بسیار تاثیرگذار منطقه ای است: ایران و عربستان سعودی.
حتی در زمانی که آمریکا تعهدات خود در منطقه را کاهش می دهد، کشمکش در خاورمیانه به مرحله خطرناکی وارد می شود.اما خطرناک ترین و بی ثبات کننده ترین رقابت منطقه، میان ایران و عربستان، از شامات تا خلیج فارس دامنه دارد و منطقه را گرفتار دو قطبی شیعه- سنی و فارس- عرب کرده است.گفت وگوهای ایران و عربستان، پس از وقفه ای که به خاطر انتخابات ریاست جمهوری در ایران ایجاد شد، باید دوباره از سرگرفته شود.این دو کشور رقیب در خلیج فارس، باید مسیری را طی کنند تا از وضعیت تقابلی خارج شوند اما همگرایی تازه آنها، بهترین فرصت سال های اخیر برای بازگشت ثبات منطقه ای به خاورمیانه است.آمریکا هم از این دیپلماسی جاری، بهره زیادی می برد و هرچند بر سر میز گفت وگوها حضور ندارد اما می تواند با ترغیب و نیز اطمینان بخشی به عربستان، حمایت کارسازی از دیپلماسی کنونی به عمل آورد تا به هدف نهایی که کاهش حضور در منطقه بدون وقوع پیامدهای فاجعه بار است، دست یابیم.
اما به دلایلی جای این پرسش باقی است که آیا ریاض، صادقانه به گفت وگوها با ایران پایبند است؟ ریاض می تواند از این گفت وگوها برای فریب واشنگتن استفاده کند تا خود را یک بازیگر سازنده در منطقه جا بیندازد یا با خرید زمان، موقعیت خود را بازسازی کرده و راه هایی برای مقابله با پهپادهای ایران بیابد.
با این همه، ریاض دلایلی هم برای غلاف کردن شمشیر ستیز با تهران دارد.از همه فوری تر، خواست رهبران سعودی برای خاتمه جنگ پرهزینه در یمن است و این نیازمند فشار تهران بر حوثی ها برای توقف یورش ها و مشارکت جدی در گفت وگوهاست.در درازمدت هم عربستان نمی تواند بر حمایت بی قید و شرط آمریکا متکی باشد ضمن آنکه مناسباتش با امارات هم گرفتار منازعه بر سر سهمیه تولید نفت است.
همچنین در شرایطی که رقابت میان ایران، اسرائیل و ترکیه تشدید می شود، کاهش تنش میان ریاض و تهران، به عربستان اجازه می دهد که نفوذ خود را گسترش دهد و نقش توازن بخشی را در عراق، لبنان و سوریه برعهده گیرد.
ریاض اکنون در موضع ضعف است و این را می داند.عربستان در باتلاق یمن گیر افتاده و در برابر جنگ افزارهای پهپادی ایران، آسیب پذیر است.از لبنان کنار کشیده، جنگ داخلی سوریه را باخته و از سال ۲۰۰۳ در عراق کم خاصیت شده است.در عوض، نفوذ ایران در شامات به شدت مستحکم شده و به یمن قمار دو سر باخت ۲۰۱۷ ریاض در قطر، تهران نفوذش را در سواحل جنوبی خلیج فارس نیز گسترش داده است.هراس سعودی ها این است که یک توافق هسته ای با ایالات متحده، تنها به تقویت اعتماد به نفس ایران، پایان انزوای بین المللی تهران و امکان رشد اقتصاد و گسترش مبادلات منطقه ای اش بینجامد.
اما گفت وگوهای موفق، همچنین به سود ایران نیز هست.تهران نگران هزینه رقابت بی حساب و کتاب منطقه ای با ریاض است و تنش های ادامه دار منطقه ای می تواند خواست تهران برای کاهش حضور آمریکا در منطقه را ناکام گذارد.ایران همچنین می خواهد که عربستان سعودی به حمایت خود از نیروهای جدایی خواه قومی در ایران و رسانه های تبعیدی ایرانی که به جایگزینی رژیم ترغیب می کنند، پایان دهد.
در پی اعلام توافق هسته ای ۲۰۱۵، ایران توانایی رقبایش در تضعیف این توافق را دست کم گرفت.این بار اما می فهمد که تعامل منطقه ای، برای رسیدن به یک توافق با واشنگتن و پایدار ماندن آن، یک عامل بنیادین است.همچنین در شرایطی که ایران به رقابت با اسرائیل و ترکیه نظر دارد، می خواهد ریاض را از حمایت کامل از این رقبا، دور نگه دارد.
در پایان داستان، ایران و عربستان سعودی، خواهان دستاوردهای متفاوتی از گفت وگوها هستند.تهران امید دارد که این گفت وگوها به عادی سازی پیوندهای ایران- سعودی بینجامد حال آنکه ریاض می خواهد نگرانی های امنیتی اش را چاره کند به ویژه حل و فصل بحران یمن و پایان گرفتن حملات فرامرزی.به همین دلیل است که سعودی ها، عادی سازی رابطه را تا گرفتن امتیازاتی واقعی، به تاخیر می اندازند و گفت وگوگران ایرانی هم بر توافقی محدود بر سر عراق و یمن پافشاری دارند چرا که چنین توافق هایی می تواند نگرانی های سعودی ها را بدون دگرگونی کلیت رابطه، چاره کند.این پویش، با این واقعیت پیچیده تر می شود که هرچند ایران می داند چه می خواهد، سعودی ها درباره سمت و سوی سیاست آمریکا، بلاتکلیفی دارند؛درباره ویژگی های یک توافق با ایران، حضور نیروهای آمریکایی در عراق و سیاست کلی تر آمریکا در منطقه.این بلاتکلیفی هاست که اعتماد به نفس مقام های سعودی برای تعامل در مسیر یک معامله جدی را تضعیف می کند.واشنگتن می تواند به افزایش اعتماد به نفس سعودی ها کمک کند و به یک پیشرفت واقعی در گفت وگوها یاری رساند: این کار با دادن یک تضمین روشن به ریاض درباره دفاع از آن در برابر یک حمله مستقیم از طرف ایران است.ایالات متحده همچنین می تواند با روشن ساختن قاطع این نکته برای تهران که با وجود عقب نشینی بی قید و شرط از افغانستان، کاهش نیروهایش در این سوی منطقه، به یک توافق پایدار امنیتی میان ایران و همسایگان عربش و نیز پایان حملات به دارایی ها و سرزمین سعودی بستگی دارد، به این روند یاری رساند.
از این گذشته، تعهد آشکار آمریکا به تلاش برای جلوگیری از سقوط مآرب به دست حوثی ها و فشار بین المللی بر ایران در صورت ادامه تلاش آنان برای رسیدن به این شهر، می تواند مفید باشد.فراتر از همه اینها، آمریکا می تواند با ترغیب ایران و عربستان به اینکه منافع امنیتی شان به بهترین شکل با گفت وگوهای موفق تامین می شود، به این فرآیند کمک کند.همه طرف ها باید متقاعد شوند که پیشرفت در گفت وگوها، برای رسیدن به اهداف رهبرانشان، کارساز است: تضمین امنیتی آمریکا برای ریاض و حضور کوچک تر نظامی آمریکا در منطقه برای تهران.این دو هدف، با هم ناسازگار نیستند.چنین تلاش هایی دقیقا به گام هایی می انجامند که در گذر زمان، قوت می گیرند، اعتماد می آورند و واقعیت های تازه ای را بر روی زمین ایجاد می کنند که سنگ بناهای یک معماری تازه امنیتی منطقه ای است که می تواند پس از عقب کشیدن آمریکا از خاورمیانه هم به حیات خود ادامه دهد.
