نفت امروز /مجلس شورای اسلامی جهت تدوین اساسنامه شرکت ملی گاز در سال ۱۳۹۶ کمیته ای را متشکل از مسئولان و نمایندگان تام الاختیار وزارت نفت، سازمان برنامه و بودجه کشور، سازمان بازرسی کل کشور، مجمع تشخیص مصلحت نظام و مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی تشکیل می دهد و جلسات متعدد کارشناسی را در این رابطه برگزار می کند. به گونه ای که در بهمن ماه سال ۱۳۹۷ سید علی ادیانی، رئیس کمیته تدوین اساسنامه شرکت ملی گاز ایران خبر از پایان بررسی و تدوین اساسنامه شرکت ملی گاز می دهد.
در این بازه زمانی مطالعات تطبیقی دو کشور روسیه و نروژ نیز جهت استفاده از تجربه های جهانی بررسی و گزارشی نیز در این رابطه توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی منتشر شد.
موضوع اصلی در تدوین اساسنامه شرکت ملی گاز ایران، اجازه ورود این شرکت در حوزه بالادست نفت و گاز است. به گونه ای که شرکت ملی گاز ایران بتواند علاوه بر مدیریت توزیع گاز در سراسر کشور به تولید گاز نیز بپردازد. این در حالی است که بالادستی نفت و گاز به صورت انحصاری در دست شرکت ملی نفت ایران است.
شرکت ملی گاز ایران در حال حاضر توزیع و تامین گاز را بر عهده دارد اما از سمت دیگر تولیدی را در اختیار ندارد که بتواند به برنامه تامین گاز خود دست یابد. از سمتی شرکت ملی نفت ایران نیز از توسعه میادین گاز سود اقتصادی نمی‌برد و همین امر هم باعث عقب بودن تولید گاز از برنامه ششم توسعه شده است. به همین علت ورود شرکت ملی گاز به حوزه بالادست و در اختیار گرفتن تولید گاز باعث برنامه ریزی مناسبی در جهت تولید و تامین گاز می‌شود.
از سمتی ورود شرکت ملی گاز به بالادست موجب شکست انحصار شرکت ملی نفت ایران و ایجاد رقابت در این حوزه می‌شود. برخی از کارشناسان معتقد هستند که به دلیل مشخص کردن حوزه فعالیت شرکت ملی نفت در توسعه میادین نفتی و شرکت ملی گاز در توسعه میادین گازی رقابتی ایجاد نخواهد شد؛ این در حالی است که با وجود ایجاد این تفکیک در روسیه در حال حاضر هر دو شرکت گازپروم و روسنفت به توسعه میادین نفتی و گازی می پردازند.
شرکت ملی گاز ایران با توجه به فروش گاز به داخل و سهم ۱۴.۵ درصدی از صادرات گاز انگیزه مناسبی برای توسعه میادین گازی و در نتیجه افزایش ظرفیت تولید دارد. این در حالی است که توسعه میادین گازی انگیزه‌ی زیادی برای شرکت ملی نفت ایران ندارد. ورود شرکت گاز به بالادست از این جهت در تمرکز شرکت ملی نفت ایران نیز بر توسعه میادین نفتی بسیار موثر خواهد بود.
ضمن این که تفویض این اختیار به شرکت ملی گاز باعث ایجاد سیستم یکپارچه زنجیره ارزش گاز می‌شود که موجب بهره‌وری بیشتر و کاهش هزینه ها می‌شود. در واقع شرکت گاز به عنوان بهره بردار میادین گازی همزمان تولید و مصرف را در اختیار داشته و علاوه بر مدیریت تراز گاز کشور، به دلیل انگیزه‌های تجاری به دنبال حداکثر کردن ارزش افزوده گاز در بین گزینه‌های موجود (پتروشیمی، صادرات گاز و...) خواهد بود.
یادداشت از محمد امین راد
