نفت امروز / آینده به نام پارس جنوبی است

مسعود حسنی*: وقتی برای اولین بار گاز در ایران به عنوان انرژی نسبتاً با ارزش اهمیت یافت کمتر کسی فکر می‌کرد که 50 سال بعد ارزش تولیدات یک مجتمع گازی کشور در یک‌سال به بیش از 40 میلیارد دلار برسد وقتی برای اولین بار گاز در ایران به عنوان انرژی نسبتاً با ارزش اهمیت یافت کمتر کسی فکر می‌کرد که 50 سال بعد ارزش تولیدات یک مجتمع گازی کشور در یک‌سال به بیش از 40 میلیارد دلار برسد، بی شک گذر نیم قرن از عمر صنعت گاز این صنعت را حسابی کارکشته کرده است. حالا گاز با تمام کم‌لطفی‌هایی که به آن شده و می‌شود تنه به تنه نفت می‌زند و برای نیم قرن آتی افکاری بزرگ در سر دارد. در هر مسیری برای رسیدن به اهداف بزرگ باید ابزار مناسب در اختیار داشت و بی‌تردید مجتمع گاز پارس جنوبی، بهترین پشتیبان برای تحقق چشم انداز توسعه کشور و رسیدن به قله انرژی برای سال صدم صنعت گاز است.

میدان گازی پارس جنوبی با فاصله 105 کیلومتری از آب‌های جنوبی ایران، بزرگترین میدان گازی مستقل جهان است که به صورت مشترک بین کشور ایران و قطر قرار دارد. بر اساس پیش‌بینی‌ها ذخایر گاز میدان پارس جنوبی بابت سهم ایران معادل 14.2 تریلیون متر مکعب به همراه 19 میلیارد بشکه میعانات گازی است که حدود 8 درصد از کل گاز دنیا و حدود 50 درصد از ذخایر گاز کشور را به خود اختصاص داده است و یکی از اصلی‌ترین منابع انرژی کشور به‌شمار می‌آید.

در همین حال، چشم‌انداز مجتمع گاز پارس جنوبی به‌عنوان متولی تولید از میدان گازی پارس جنوبی، تولید روزانه بیش از یک میلیارد متر مکعب گاز طبیعی و یک میلیون بشکه میعانات گازی (در مجموع معادل 7.5 میلیون بشکه نفت خام ) است. یعنی روزانه 263 هزار میلیون تومان با نفت 35 دلاری. به اعتقاد کارشناسان اقتصادی تولید هر فاز پارس جنوبی یک درصد به تولید ناخالص داخلی (GDP ) کشور اضافه می‌کند. به گفته صاحب‌نظران حوزه بالادست صنعت نفت، ارزش کل تولیدات خام میدان گازی پارس جنوبی برابر با چهار هزار و ٤٠٠ میلیارد دلار است که در صورت تبدیل آن به محصولات میانی به هشت هزار و هشتصد میلیارد دلار می‌رسد. پس حالا به این باور می‌رسیم که چرا توسعه پارس جنوبی اولویت نخست فعالیت های صنعت نفت است، علاوه بر موارد فوق و بر اساس محاسبات صورت گرفته، پارس جنوبی گنجی معادل ١٥٥ هزار و ٩٩٢ تن طلا را در خود جای داده است! از همین روست که همه برای حفظ این ثروت ملی دست به کار شده‌اند.

کمک به اقتصاد ملی

بر اساس آمار اعلام شده، مجتمع گاز پارس جنوبی سال گذشته 102هزار و 229 میلیون متر مکعب گاز طبیعی تولید کرده است که ارزش آن با احتساب هر متر مکعب گاز 30 سنت، برابر بیش از 30 میلیارد دلار در سال است. با تولید بیش از یک میلیون و 630 هزار تن اتان در پارس جنوبی در سال 94 (با احتساب هر تن 240 دلار) 151 میلیون دلار و با تولید سالانه حدود 951 هزار تن بوتان از هر فاز پارس جنوبی (با احتساب هر تن 400 دلار)، 380 میلیون دلار درآمد عاید کشور می‌شود. همچنین با تولید سالانه 169 میلیون بشکه میعانات گازی از هر فاز استاندارد (با احتساب هر بشکه 50 دلار) ارزش میعانات گازی معادل 9 میلیارد دلار در سال است.

پالایشگاه‌های پارس جنوبی همچنین بالغ بر یک میلیون و 700 تن پروپان تولید کرده‌اند که با احتساب هر تن 380 دلار، بیش از 652 میلیون دلار ارزآوری داشته است. همچنین میزان گاز ترش خشک تولید شده این پالایشگاه، 20 میلیون و 345 متر مکعب بوده است که با در نظر گرفتن همان مبلغ 30 سنت، معادل 6 میلیون دلار ارزش این محصول خواهد بود و در نهایت دیگر محصول مجتمع حدود 400 هزار تن گوگرد است که با قیمت هر تن 150 دلار معادل 60 میلیون دلار از فروش آن عاید کشور شده است. با در نظر گرفتن حداقل قیمت‌ها که در بالا به آن اشاره شد، ارزش تولیدات مجتمع گاز پارس جنوبی در سال 94 از مرز 40 میلیارد دلار نیز گذر می‌کند.

صنعت گاز برای توسعه از هر منبعی بی نیاز است

شاید انجام چند مقایسه به درک بهتر این عدد کمک بزرگی کند، بودجه سال گذشته کشور برابر حدود 290 میلیارد دلار است که تولید تنها یک‌سال پارس جنوبی معادل یک هفتم این رقم است. البته ممکن است، این چنین مقایسه‌هایی از نگاه کارشناسان اقتصادی زیاد درست به نظر نرسد، اما قطع به یقین همه متخصصان انرژی و اقتصاد ارزش محصولات تولید شده توسط مجتمع گاز پارس جنوبی را حتماً از این اعداد و ارقام بالاتر می‌دانند. از سوی دیگر، از دو سال پیش همواره مدیران ارشد صنعت گاز اعلام کرده‌اند که توسعه صنعت گاز در یک برنامه 5 ساله به 20 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد، همچنین برای توسعه فازهای جدید پارس جنوبی نیز به رقمی در همین حول و حوش نیاز است. این بدین معنی است که تنها با درآمد یک‌سال مجتمع گاز پارس جنوبی صنعت گاز کشور توسعه‌ای عظیم که تا به‌حال دست یافتنی نبوده است، را تجربه خواهد کرد.

حال تصور کنید، مطابق برنامه‌ریزی دولت جدید تا سال 96 به میزان 200 میلیون متر مکعب به تولید گاز و در نتیجه محصولات آن افزوده شود. تصور اینکه در آن زمان نقش مجتمع گاز پارس جنوبی و مدیریت شرکت ملی گاز ایران در توسعه داخلی، سیاست خارجی و.... چه میزان خواهد بود، اصلاً دشوار نیست، چرا که گاز انرژی پرطرفدار و با مزیت‌های فراوانی است. با توسعه کامل پارس جنوبی سالانه 112 میلیارد دلار درآمد عاید کشور می‌شود که این رقم با تولیدی شدن لایه نفتی پارس جنوبی به میزان ١٨٠ هزار بشکه در روز، به بیش از ١٢٠ میلیارد دلار در سال خواهد رسید. در نگاه اجتماعی و خودمانی تر نیز گاز تولیدی در شریان زندگی مردم ایران جریان یافته و مردم در شهرها و روستاها از این حیث از یک آرامش و آسایش نسبی برخوردارند. صنعت و نیروگاه‌ها به برکت این انرژی پاک که نیمی از آن در پارس جنوبی تولید می‌شود، توسعه یافته‌اند و این مجتمع گاز پارس جنوبی است که چرخ صنعت و انرژی کشور را رکاب می‌زند.

امروز محیط زیست مدیون گاز است، گازی که نزدیک به 70 درصد سبد انرژی کشور را تشکیل داده و نیمی از بار این سبد را پالایشگاه‌های گازی عسلویه بر دوش می‌کشند. حال اگر به این موارد و سایر دستاوردهای صنعت گاز از جمله صیانت از مخازن نفتی و مسائل سیاسی و استراتژیک توجه کنیم، خواهیم دید، پارس جنوبی رقم‌ زننده خیلی از اتفاقات و برهم زننده خیلی از معادلات به نفع ایران خواهد بود، آنگاه است که این اعداد و ارقام در مقایسه با هر بودجه‌ای ارزشمندترین خواهد بود.

آینده به نام پارس جنوبی

در مقایسه‌ای متفاوت اگر نگاهی رو به جلو داشته باشیم، بودجه سال گذشته کشور 290 میلیارد دلار بوده است که تنها ارزش تولیدات خام پارس جنوبی معادل حدود 15 سال از بودجه کشور است و در صورت تبدیل به محصولات میانی معادل 30 سال از بودجه کشور خواهد شد. از طرفی هر فاز پارس جنوبی باعث ایجاد صدها شغل جدید و اشتغال تعداد چشمگیری از جوانان و متخصصان کشور در این حوزه شده است. نکته دیگر اینکه میدان پارس جنوبی در شرایط کنونی افزون بر تأمین حدود پنجاه درصد گاز مصرفی کشور، گاز مورد نیاز تزریق به چاه‌های نفتی استان خوزستان (به منظور افزایش برداشت از چاه‌های نفتی و ذخیره‌سازی گاز برای مصارف نسل‌های آتی) را تأمین و به‌‌طور مستمر، محصولات با ارزشی نیز به بازارهای جهانی صادر می‌کند که میزان تولید ناخالص ملی و در تراز بازرگانی کشور اثرگذار است.

اگر به نقش و اهمیت اقتصادی و اجتماعی تولیدات میدان پارس جنوبی و موضوع ایجاد فرصت‌های اشتغال و کارآفرینی آن، مقوله دیپلماسی نفت و افزایش قدرت چانه‌زنی کشور در مبادلات و مناسبات بین‌المللی و افزایش نقش و اقتدار ایران در بازارهای تولید و تجارت انرژی را نیز اضافه کنیم، ارزش میدان پارس جنوبی بیش از پیش آشکار می‌شود. بی‌گمان با کمی تأمل در مورد اعداد و ارقام یاد شده، جایگاه و نقش بسیار مهم و تعیین کننده پالایشگاه گاز پارس جنوبی در اقتصاد کلان و تحقق چشم‌انداز بیست ساله و سرنوشت‌ساز کشور بیش از پیش مشخص می شود.

همانگونه که قطری‌ها شالوده اقتصاد خود را بر توسعه صنعت گاز پایه‌ریزی کرده‌اند و روز به روز از این مخزن مشترک می‌بلعند و فربه تر می‌شوند، کشور ما نیز باید با توجه به اینکه ذخیره در جای میدان گازی پارس جنوبی نزدیک به 50 درصد ذخیره کل گاز کشور را تشکیل می دهد، هیچ گونه اشتباهی در پیش بینی تولید و تعللی در سرمایه‌گذاری در این بخش و توجه بیشتر به مجتمع حاضر غفلت نکنند. به هر تقدیر، در این روزهای پر مصرف گاز، نگاه به پارس جنوبی بیش از  پیش می‌گردد چه اینکه حجم انبوهی از گاز تولیدی کشور از پادشاه گازی خلیج فارس تأمین می‌شود و نقش پارس جنوبی در تأمین گاز پایدار کشور نقشی غیر قابل جایگزین است.

*مدیرعامل شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی