این دو میدان گازی در زمره بزرگترین میادین گازی مشترک کشور پس از پارس جنوبی هستند که در اطراف جزیره فارسی و در محل مرز دریایی ایران و عربستان سعودی واقع شده‌اند.

نفت امروز /فرزاد B و هندی‌ها با خبری که رویترز منتشر کرده است وارد چالش سختی شده است؛ در این میان کسی هم از صحت آن خبردار نیست و مدیران وزارت نفت هم سعی می‌کنند سکوت کنند. قول وزیر نفت به هندی‌ها و اولتیماتوم وی از سوی دیگر٬ بر این ابهام افزوده است. اینکه ماجرای فرزاد A و B چیست و چه پیشینه‌ای دارد موضوعی است که در این گزارش به آن پرداخته خواهد شد.

 
این دو میدان گازی در زمره بزرگترین میادین گازی مشترک کشور پس از پارس جنوبی هستند که در اطراف جزیره فارسی و در محل مرز دریایی ایران و عربستان سعودی واقع شده‌اند. اکتشاف میدان فرزاد B در قالب بلوک اکتشافی فارسی توسط شرکت هندی ONGC انجام شد و پس از حفر یک حلقه چاه اکتشافی و انجام مطالعات مهندسی، جلسات متعدد فنی بین کارشناسان و مدیران شرکت نفت فلات قاره به نمایندگی از شرکت ملی نفت و شرکت ONGC برگزار و ایرادات فنی مطالعات و طرح توسعه انجام شده به طرف هندی منعکس شد.

در آستانه عقد قرارداد توسعه میدان فرزاد B در سال 1391 شرکت هندی به بهانه افزایش شدید تحریم‌ها، حاضر به امضای قرارداد نشد و به یکباره مذاکرات را ترک کرد. در چنین وضعیتی شرکت نفت فلات قاره اقدام به بررسی مجدد طرح پیشنهادی شرکت هندی و مقایسه با سناریوهای اجرایی توسط عربستان سعودی کرد که با رصد فعالیت‌های عربستان مشخص شد طرح پیشنهادی هند دارای اشکالات اساسی بوده و مطالعات نسبتاً مبسوطی بمنظور تصحیح طرح توسعه انجام شد.

 این مهم باعث اشراف کارشناسان بر روی مباحث میدان فرزاد B شد که پس از ابراز تمایل مجدد شرکت هندی برای ادامه مذاکرات، کارشناسان فنی ایرانی در موضع نسبتاً مناسب فنی قرار گرفته بودند. در آستانه تصویب برجام و رفع تحریم‌های صنعت نفت کشورمان مذاکرات به شکل جدی‌تری پیگیری شد تا اینکه دستور وزیر نفت در آذر ماه 1394مبنی بر تغییر کارفرمایی و ادامه مذاکرات فنی و اقتصادی از شرکت نفت فلات قاره ایران به شرکت نفت و گاز پارس٬ کلیه مراحل مذاکره را تحت تاثیر قرار داده و فضای مذاکرات را در بخش‌های فنی بشدت متاثر کرد.

با تغییر کامل تیم مذاکره کننده فنی و اقتصادی عملاً تجربه سال‌ها مطالعه و بررسی سناریوهای مختلف این میدان کنار گذاشته شده و تیم جدید بدون اطلاع از سوابق مذاکرات و بررسی‌های فنی و صرفاً با مطالعه چند روزه از دیماه 1394 هدایت مذاکرات فنی را به عهده گرفت.

 در این بین تلاش‌های معاونت بین الملل برای جلوگیری از تغییر تیم فنی و اقتصادی کارشناسی نتیجه نداد و وزیر نفت بدون اطلاع از پیامدهای منفی دستور خویش کماکان بر این قضیه پافشاری کرد و طی چند جلسه فنی برگزار شده با کارفرمایی شرکت نفت و گاز پارس صرفاً مباحث مطروحه قبلی مبنی بر تغییر طرح توسعه و تکمیل مطالعات به طرف هندی منعکس شد.

فرزاد A ؛ در اذرماه 1394 فعالیت‌های این میدان دچار مشکلات بسیار متعددی شد که نتیجه آن عدم تکمیل طرح توسعه و نامشخص بودن مفاهیم اولیه میدان جهت آغاز مذاکرات توسعه ای با وجود صرف بیش از 250 میلیون دلار است. فعالیت‌های اکتشافی میدان فرزاد A با امضای تفاهم نامه‌ای در اواسط دولت دهم به شرکت پتروپارس واگذار شد و قرار بود این شرکت با صرف هزینه‌ای مشخص ضمن تهیه طرح توسعه میدان و انجام طراحی‌های مفهومی و پایه، اقدام به ساخت جکت دریایی، انجام مطالعات زیر ساختی و همچنین تحصیل اراضی پالایشگاهی کند. فعالیت‌ها با سرعت نسبتاً بالایی آغاز شد و با حمایت مطلوب شرکت ملی نفت ایران در سال‌های 1391 و 1392 ادامه پیدا کرد. با تغییر دولت و چرخش سیاست‌های وزارت نفت، اندک اندک حمایت‌ها و پیگیری‌های شرکت ملی نفت ایران درخصوص فعالیت‌های جاری در میدان فرزاد A کاهش پیدا کرد با این حال شرکت نفت فلات قاره ایران ضمن راهبری و نظارت بر فعالیت‌های شرکت پتروپارس مسئولیت خویش را کماکان ادامه داد. تا اینکه بدلیل عدم حمایت مالی کلیه فعالیت‌ها در دی ماه 1393 متوقف شد.

 با توجه به عدم تکمیل طرح توسعه هئت مدیره شرکت ملی نفت ایران جهت استحصال نتیجه از میلیون‌ها دلار هزینه انجام شده اقدام به جداسازی فعالیت‌های ضروری و غیر ضروری کرد و با ابلاغ فعالیت‌های لازم الاجرا در مقطع فعلی جهت تکمیل طرح توسعه و جلوگیری از هدر رفتن بودجه کلان هزینه شده، چارچوب اتمام کار و تکمیل فعالیت‌ها را در خرداد ماه 1394 مشخص کرد. هر دو فرزادها دارای چالش‌های بسیار ویژه ای است که از این حیث مشابه هیچ یک از میادین گازی و نفتی کشور نبوده و نحوه تعامل با این میدان با سایر میادین تفاوت ساختاری عمیقی دارد.

این چالش‌ها در چهار یا پنج میدان گازی در سراسر دنیا مشاهده شده لذا دانش بین المللی نیز در این زمینه بسیار اندک و منحصر به پیمانکاران کشور عربستان سعودی است. ازین رو فلات قاره با تشکیل کارگروه‌های ویژه ضمن بررسی کلیه مقالات علمی منتشر شده و رصد فعالیت‌های عربستان و همچنین تماس با معدود کشورهای دارای تجربه در این زمینه اقدام به تقویت دانش علمی و نهایتاً تبیین راه حل‌های تعامل با چالش‌های مزبور کرد و سپس نقشه راه آتی شامل طراحی های مهندسی و نحوه نظارت آتی این میدان معین شد. همچنین شرح کار تکمیل فعالیت‌های باقیمانده جهت تبیین چالش‌های ویژه این میدان مطابق با مصوبه هیئت مدیره و تکمیل هرچه سریعتر طرح توسعه میدان تهیه شد.

در گرماگرم این فعالیت‌ها دستور وزیر نفت مبنی بر تغییر کارفرمایی این میادین در آذرماه 94 کلیه اقدامات جاری را تحت تاثیر قرار داد. مطالعات انجام شده طی دو سال منجر به تسلط کارشناسان شرکت فلات قاره بر موضوع‌های خاص این میدان شد. پس از دستور وزیر مبنی بر تغییر کارفرمایی توسعه میادین فرزاد A و B، بدلیل سردرگم بودن شرکت پتروپارس مبنی بر اینکه در فعالیت‌های جاری و باقیمانده از تفاهم نامه چه کسی کارفرماست و در این بین هیچ مرجعی پاسخگو نبود و منجر به توقف چند ماهه کلیه فعالیت‌ها شده و عملاً به عهده گیری مسئولیت اتمام مطالعات جاری بین مدیران عامل شرکت‌های فلات قاره و نفت و گاز پارس، پاس کاری می شد.

سعید حافظی با دلخوری نسبت به انتقال توسعه آتی میدان، اتمام کلیه فعالیت‌های جاری که بیش از 90 درصد آن به پایان رسیده و صرفاً چند مطالعه خاص باقی مانده را وظیفه شرکت نفت و گاز پارس می‌دانست و از آن طرف شعبان پور با استناد به دستور مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران مبنی بر اتمام فعالیت‌های جاری توسط فلات قاره به دلیل اشراف کامل کارشناسان این شرکت بر موضوعات خاص این میدان را وظیفه شرکت نفت فلات قاره ایران می‌دانست.

وظیفه ای که هیچگاه به رسمیت شناخته نشد و عملاً با عدم حمایت از اتمام هرچه سریعتر فعالیت‌ها، منجر به تطویل سردرگمی و تاخیر در دستیابی به طرح توسعه شد. همچنین شرکت نفت و گاز پارس از تحویل جکت ساخته شده برای میدان فرزاد A خودداری می‌کرد و ساخت جکت این میدان را به آینده و پس از تکمیل طرح توسعه و تبیین چارچوب میدان محول می‌کرد که امر منجر به باقی ماندن جکت در سایت سازنده بمدت طولانی شده است. در حال حاضر مقرر شده جکتی که با صرف هزینه های بسیار هنگفت و برای میدان فرزاد الف طراحی شده در میدان درود نصب شود که خود نیازمند اعمال تغییرات مجدد است!

حالا از نفت و گاز پارس خبر می‌رسد که تیم فنی فرزاد در ابتدایی ترین بدیهیات دچار تردید شده‌اند بطوری که مدیرعامل این شرکت در یک اظهار نظر جالب٬ موضوعی را عنوان کرد که موجب انتقادات بیشماری از وی شد. فرزادهای ایران فعلا در بلاتکلیفی به سر می‌برند که امید است با اتخاذ تصمیمات درست و منطقی‌تر٬ بسرعت کار توسعه‌ای آن‌ها آغاز شود. 

منبع: عصر نفت