نفت امروز / راهاندازی بورس نفت یکی از تکالیف قانونی برنامه سوم توسعهی کشور است که پس از مدتها فراموشی، در سالهای ۹۰ و ۹۳ دو بار موردتوجه قرار گرفت و هر بار به دلایلی با شکست مواجه شد. اتفاقی که در شکلگیری آن، کم میلی فروشنده نقش پررنگتری نسبت به نبود خریدار بازی میکرد؛ اما حکایت بورس نفت به همینجا ختم نشد و آبان ۹۷ با شروع دور جدید تحریمهای نفتی، چشم امید همه به فروش نفت در یک بازار جدید نفتی دوخته شد.
اما متاسفانه بعد از کلی آزمون و خطا و علی رغم امید شدید مسئولین به فروش نفت در بورس، فروش نفت در بورس هنوز هم با کاستی های زیادی همراه است که سبب سردرگمی مشتریان نفتی ایران شده است اما علت این بی برنامگی چیست؟
کارشناسان معتقدند، وجود مسیرهای موازی با بورس نفت، بازار خریدوفروش نفت ایران را متلاطم میکند. در اتاقهای تاریک معاملات، غیر از ایجاد رانت و فساد و سلیقهای بودن قیمت، شکلگیری واسطهها و پیشنهادهای متنوع آنها، موجب سردرگمی مشتریان واقعی نفت ایران شده است.
از آن جایی که اغلب مراجعهکنندگان به کمیتهی فروش بهجای خریداران واقعی، واسطهها هستند که سبب بروز بسیاری از این مشکلات شده که هنوز هم راه چاره ای برای آن در نظر گرفته نشده است.در واقع داستان از این قرار است که این مشتریان سوری به علت کمهزینه بودن مذاکره آن را به بورس نفت ترجیح میدهند و پس از چانهزنیهای اولیه بر سر قیمت، اسناد مربوطه را دریافت میکنند.
ددر گام بعدی، این خریداران وارد فاز دوم کار خود شده و دنبال خریدار نهایی میگردند؛ اما وجود این واسطهها مشکلاتی به همراه دارد. اول اینکه برای کمیتهی فروش مشخص نیست که طرف مورد مذاکره خریدار واقعی است یا واسطه. دومین مشکل سردرگمی خریداران واقعی است. چراکه واسطههای متعددی پس از گذراندن مرحلهی آسان و بی هزینهی مذاکره، با یک پالایشگر وارد مذاکره میشوند و هرکدام پیشنهادی میدهند. این تعدد واسطهها و پیشنهادها تصمیمگیری را برای مشتری واقعی نفت ایران سخت میکند و موجب میشود مشتری عطای خرید نفت ایران را به لقایش ببخشد.
نکتهای که در یان میان وجود دارد این است که در این میان نبود یک ساختار منسجم بیشتر از هر چیزی به چشم میخورد، هرچند عرضهی نفت بهعنوان یک کالای بینالمللی در بورس یک حرکت ارزشمند و روبهجلو برای بورس ایران محسوب میشود؛ اما زیرساختها و پلتفرم موجود در بورس متناسب با این کالا، تغییری نداشته و بروز نشده است. مثلاً نسخهی انگلیسی سایت بورس انرژی ضعیف است و قبل از عرضههای هفتگی نفت، اطلاعیه عرضهی در آن دیده نمیشود. در واقع بورس انرژی از بستر سایت خود برای تبلیغ تجارت نفت بهره نمیبرد؛ به این ترتیب شرکتهای خارجی نمیتوانند از بستر بورس انرژی از جزییات فرآیند عرضه نفت در بورس مطلع شوند. بنابراین تقویت نسخه انگلیسی و حتی دیگر زبانها در سایت بورس انرژی برای تبلیغ بینالمللی فروش نفت ضروری به نظر میرسد.
افزون بر این یکی دیگر از گلوگاههای مهم برای فروش نفت در بورس ایران، نبود دفاتر کارگزاریها در خارج کشور است که جای خالی آن در زنجیره فروش نفت بهشدت احساس میشود. برای درک موضوع، کافی است یک تاجر آفریقایی را تصور کنید که قصد خرید نفت از بورس ایران را دارد. برای این مهم و مبتنی بر شرایط فعلی، در وهلهی اول باید به ایران سفرکرده و به دفتر کارگزاریهای بورس مراجعه کند، کد بورسی بگیرد و باراهنمایی کارگزاریها، از جزییات فرآیند خرید نفت از بورس مطلع شود. با وجود مسیر خرید آسان در بازارهای نفتی دنیا و همچنین حساسیتهای فعلی نسبت به ایران، طبیعتاً خیلی از تجار حاضر نیستند ریسک سفر به ایران را بپذیرند. درحالیکه این امکان باید وجود داشته باشد تا تجار خارجی بهجای حضور فیزیکی در ایران، از راه دور این مسیر را طی کنند؛ یعنی با خیال راحت به دفاتر کارگزاریهای بورس در خارج ایران مراجعه کرده و در قالبهای بینالمللی فعالیت بورسی خود را دنبال کنند.
در پایان باید گفت، شاید فروش نفت در بورس انرژی ایران با شرایط فعلی با بورسهای نفتی دنیا و کارکردهای اقتصادی و استراتژیک شناختهشدهی آن فاصلهی زیادی دارد، اما رفع گامبهگام مشکلات و موانع موجود این فاصله را کوتاه میکند اما بهراستی در شرایط کنونی کشور، راهاندازی بسترهای سست اینچنینی که در دور قبلی تحریمها شکستخورده است و افرادی مثل بابک زنجانی از دل آن متولدشدهاند تا چه میزان منطقی به نظر میرسد؟ آیا زمان آن نرسیده است که مسئولین امر، انحصارطلبی و دلسردی را کنار بگذارند و علاوه بر وظیفهی عرضهی هفتگی نفت در بورس، به راهکارهای رونق این بازار همفکر کنند؟
اختصاصی
لینک مطلب: | http://irnaft.ir/News/115176.html |