تحریریه نفت امروز /امروز در حالی پنجاهمین سالگرد تاسیس شرکت ملی گاز ایران با حضور مقامات کشوری چون رئیس جمهور و همراهانش جشن گرفته شد که طی سالهای گذشته شرکت ملی گاز ناکارامدترین شرکت زیر مجموعه وزارت نفت محسوب می شده اما در عین ناباوری هر بار ناکارامدی این شرکت در سکوت خبری و واگذاری فعالیت های آن به دیگری حل و وفصل شده است.
این درحالی است که این شرکت برای برگزاری سالروز تاسیس خود همایشی بزرگ با صرف هزینه های گزاف به راه انداخته است.این شرکت همواره طی سالهای گذشته یکی از ناکارآمدترین شرکت های دولتی محسوب می شده در حالیکه روند مدیریتی آن با اشکالات بسیاری روبرو بدوه است اما نکته قابل تامل آنکه تا کنون عملکرد منفی شرکت ملی گاز زیرذره بین هیچ نهادو یا رسانه ای نرفته است.
بدهی گازی شرکت های پتروشیمی این روزها دلیلی شده برای قطع گاز آنها به طور یک جانبه از سوی  شرکت ملی گاز ایران! در حالیکه بیشترین مشکل همواره از سوی شرکت ملی گاز برای مجتمع های پتروشیمی تحمیل شده است. چراکه در اکثر روزهای سرد زمستان به دلیل کمبود گاز این شرکت، گاز پتروشیمی ها را قطع می کند تا شاید نیاز بخش خانگی را بتواند مدیریت کند. دراین بین اکثر پتروشیمی ها در خوشبینانه ترین حالت با کمتر از ۳۰ درصد ظرفیت به تولید ادامه می دهند و تنها حالتی که می توانند گلایه خود را مطرح کنند نامه ای است که هر ساله در روزهای سرد زمستان به وزیر وقت نفت می نویسند و از عدم تولید گلایه می کنند و با پایان زمستان نامه بی جواب و مسکوت می ماند. دراین بین آنچه دیده نمی شود ناکارآمدی شرکت ملی گاز برای ساخت دو پالایشگاهی است که از اواخر سال ۱۳۷۹ مصوبه احداث آنها صادرشد و از سال ۱۳۸۱با واگذاری طراحی پایه آن به یک شرکت کانادایی در نهایت در سال ۱۳۸۴ اجرای فاز اول و دوم این دو طرح به کنسرسیومی متشکل از شرکت های داخلی و خارجی کلید خورد و قراربود ۳۵ ماهه یعنی کمتر از سه سال به نتیجه برسد اما تا کنون این امر محقق نشده است. در صورت آنکه اگر این دو پروژه تا کنون به بهره برداری رسیده بود برای تامین اتان مجتمع های پتروشیمی در زمستان های هر سال با مشکل مواجه نبودیم. در نهایت نیز ناکارآمدی شرکت ملی گاز ایران در میدریت پروژه های پالایشگاهی وزارت نفت را ناچار کرد تا در سال ۹۳ اجرای این دو طرح را به صنعت پتروشیمی واگذار کند تا شاید صنعتگران این حوزه به فکر حل این مشکل و به سرانجام رساندن طرحی باشند که اجرای آن قطعا می تواند صنعت پتروشیمی را از دغدغه تامین خوراک راحت سازد. اما نکته حائز اهیمت آنکه شرکت ملی گاز تا کنون در زیر سایه سکوت رسانه ای از زیر بار این ناکارآمدی خود شانه خالی کرده است.
اما چرا ناکارآمدی شرکت ملی گاز
شورای اقتصاد در اسفندماه سال ۱۳۷۹ با صدور مصوبه ای ساخت پالایشگاه بید بلند ۲ را تصویب کرد و در سال ۱۳۸۰ با مصوبه هیات مدیره شرکت ملی نفت، عملیات ساخت این پالایشگاه گازی به شرکت ملی گاز واگذارشد.در سال ۱۳۸۱ طراحی پایه پالایشگاه گاز بیدبلند ۲ به یک شرکت کانادایی واگذار شد و در نهایت با تکمیل مطالعات پایه مدارک مناقصه این طرح در سال ۱۳۸۲ تکمیل و در سال بعد از آن مناقصه بین المللی  بیدبلند ۲ و پارسیان برگزارشد.درنهایت در سال ۱۳۸۴ یعنی حدود ۱۱ سال پیش اجرای فاز اول و دوم این طرح به کنسرسیومی متشکل از شرکت های داخلی و خارجی واگذار شد که با خروج شرکت های خارجی از طرح و اصلاح مصوبه شورای اقتصاد در آبان ۱۳۸۵ اجرای بخش های مختلف پالایشگاه گازی بیدبلند۲ به سازندگان و پیمانکاران داخلی واگذارشد. اما متاسفانه در مدت چهارسال برای این دو پروژه هیچ سرمایه گذاری پیدا نشد و در نهایت در بهمن سال ۱۳۸۹ قرارداد ساخت پالایشگاه بیدبلند ۲ و طرح استحصال اتان پالایشگاه پارسیان به ارزش تقریبی ۴ میلیارد دلار بین شرکت ملی گاز و بانک صادرات امضاء شد.
این درحالی است که ۵ اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۹، پیشرفت فیزیکی پروژه ۱۲ درصد شامل پیشرفت پالایشگاه گاز۱۰درصد، خطوط لوله ۲۰ درصد و تاسیسات ذخیره سازی فراورده ها ۹ درصد اعلام شده بود.
در نهایت اواسط خردادماه سال ۹۳ به دلیل تاخیر چند ساله در توسعه پالایشگاه بید بلند ۲ براساس تصمیم هیات مدیره شرکت ملی گاز ایران مفارقت نامه شرکت سپهر انرژی از توسعه این پالایشگاه تصویب شد و به دستور وزیر نفت احداث این پالایشگاه گازی به دلیل آنکه قراراست خوراک پتروشیمی گچساران را تامین کند حدود یکسال و نیم گذشته به هلدینگ خلیج فارس واگذارشد. آنطور که براوردها نشان می دهد این پالایشگاه نیاز به ۳ میلیارد دلار سرمایه دارد تا بتواند روزانه ۵ میلیون مترمکعب گاز، یک میلیون ۵۰۰ هزار تن اتان برای تحویل به پتروشیمی گچساران ، یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن گاز مایع و ۴۰۰ هزار تن مایعات گازی تولید کند.این طرح از تامین کنندگان اصلی گاز اتان است که خوراک اصلی مجتمع های پتروشیمی کشور است و می تواند خوراک مورد نیاز طرح های آینده پتروشیمی را تامین کند.
اجرای این طرح با در نظر گرفتن قیمت نفت خام بشکه ای ۳۰ دلار و قیمت یارانه ای گاز (۲.۴ سنت به ازای هر متر مکعب برای تولید گاز طبیعی و سایر محصولات گازی از توجیه فنی و اقتصادی بالایی برخوردار است. در آمد حاصل از راه اندازی وبهره برداری این پالایشگاه سالانه بیش از یک میلیارد دلار براورد می شود که به ازای افزایش قیمت نفت از مرز ۳۰ دلار به بالا سودآوری بیشتر نیز می گردد.
بنابراین به نظر می رسد پروژه ای که چنین سودآوری برای کشور در برداشته به دلیل ناکارامدی شرکت ملیگ از ایران با تاخیر بسیار مواجه شده در حالیکه این روزها شرکت ملی گاز برای دریافت مطالبات خود از مجتمع های پتروشیمی شیر گاز را به روی انان می بندد.
در حالیکه این شرکت باید پاسخگوی زیان آوری مجتمع های پتروشیمی در سه ماهه هر سال (زمستان) باشد و ناکارآمدی خود را به گردن دیگران نیندازد!
از آنزمان تا کنون ۱۵ سال می گذرد و هنوز این پروژه به سرانجام نرسیده است. به نظر می رسد این روزها باید شرکت ملی گاز ایران جوابگوی ناکارامدی باشد که منافع ملی کشور را هدف قرارداد. آنهم در شرایطی که برداشت هر چه بیشتر از میدان گازی پارس جنوبی به دلیل برداشت های بی رویه قطر از این میدان مشترک به یکی از دغدغه های اصلی کشور بدل شده است!